Ziyafət Əsgərov: “Bizimlə göstərişlə, vaxt qoymaqla danışmaq olmaz”
Milli Məclis sədrinin birinci müavini, parlamentin Müdafiə, təhlükəsizlik və korrupsiya ilə mübarizə komitəsinin sədri Ziyafət Əsgərovun APA-ya müsahibəsi
- Cinayət Məcəlləsinə təklif edilən son dəyişikliklər, xüsusilə bəzi cəzaların maliyyə sanksiyaları ilə əvəzlənməsi, ömürlük cəza ilə bağlı yüngülləşdirmələr və s. cəmiyyətdə müzakirə obyektidir. Bu barədə fikrinizi bilmək istərdik.
- Ümumiyyətlə, biz Azərbaycan qanunvericiliyində, xüsusilə cinayət və cinayət prosessual qanunvericiliyində humanistləşmə siyasətini həmişə aparmışıq. Zaman- zaman bu məsələlər parlamentdə müzakirə olunub və müvafiq qərarlar qəbul edilib. Bu ilin əvvəlində cənab prezidentin bütövlükdə cəza siyasətinin humanistləşdirilməsi ilə bağlı sərəncamı oldu. Həmin sərəncamın ruhuna uyğun olaraq da belə bir dəyişikliklər layihəsi ortaya çıxdı. Bilirsiniz, dövlətimizin humanist siyasət ilə Cinayət Məcəlləsindəki bir sıra cəza komponentləri bəzi hallarda üst-üstə düşmürdü. Azərbaycan prezidenti də belə qərara gəldi ki, Cinayət Məcəlləsindəki bu boşluq aradan qalxsın. Yəni biz bəzi hallarda görürdük ki, bəzi cinayət tərkiblərinə görə verilən cəzalar daha sərtdir. Son dəyişikliklər layihəsi də bundan irəli gələn məsələdir. Bu, insan hüquq və azadlıqlarının daha dərindən müdafiə olunmasıdır. Əsas mahiyyət bundan ibarətdir. Bütün cinayət qanunvericiliyimiz dövlətimizin apardığı siyasətə uyğunlaşdırılmalıdır.
Ömürlük cəzaya və maliyyə sanksiyalara gəldikdə, burada nəticə barədə əvvəlcədən konkret qərar vermək çətindir. Bu məsələ Milli Məclisdə geniş müzakirə olunacaq. Orada müəyyən məsələlər var ki, dərindən müzakirə ediləcək. Bundan sonra biz konkret qərar verəcəyik. Bunun davamı olaraq Cinayət Prosessual Məcəlləyə də müvafiq dəyişikliklər ediləcək.
- Bu məsələnin məhz bu il ortaya çıxma səbəbi ictimaiyyətdə birmənalı qarşılanmır. Bir qisim iddia edir ki, bu, Avropa Şurasının və digər beynəlxalq təşkilatların iradlarının təsiri nəticəsində baş verir. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?
- Qətiyyən. Dediyim kimi, biz onsuz da illərdir humanistləşdirmə siyasətini qanunvericiliyimizdə aparırdıq və bu da onun geniş şəkildə davamıdır. Cənab prezident bildirdi ki, belə bir layihə hazırlanmalıdır və hazırlandı. Bizim Avropa Şurası, digər Avropa strukturları qarşısında bununla bağlı heç bir tələb yerinə yetirmə öhdəliyimiz yoxdur. Biz əlbəttə ki, bütün qanunvericilik aktlarımızın hansı öhdəliyimiz varsa, ona uyğunlaşdırılmasını həyata keçirmişik. Avropa Şurası və digərləri ilə olan öhdəliklərdən söhbət gedir. Bu proses bu gün də davam edir. Amma bu dəyişikliyi konkret hansısa öhdəliklə əlaqələndirmək düzgün deyil. Bu, Azərbaycan dövlətinin humanist fəaliyyətindən irəli gələn tələb idi, yerinə yetirilir. Başqa kiminsə tələbi deyil. Bunu kiməsə xoş gəlmək üçün eləmirik.
- Son vaxtlar Avropa Şurası - Azərbaycan münasibətləri barədə diskussiyalar qızışıb, ölkənin bu qurumu tərk etməsi də gündəmə gəlib. Bu məsələ Avropa İttifaqının Siyasi və təhlükəsizlik komitəsinin üzvlərinin Azərbaycana səfəri zamanı da qaldırıldı.
- Təəssüf edirəm ki, 2001-ci ildə biz Avropa Şurasına daxil olduqdan bu günə qədər davamlı olaraq o qurum tərəfindən təzyiqlərə məruz qalmışıq. Təsəvvür edin ki, Ermənistanla eyni vaxtda bu quruma daxil olmuşuq, amma Ermənistan kimi işğalçıya münasibət başqa cürdür, bizə qarşı isə təzyiqlərdən ibarətdir. Azərbaycanın 1 milyondan çox qaçqın və köçkünü var. Ermənistan bizim torpaqları işğal edib. Ermənistanda faktiki hakimiyyət hərbi xunta rejiminin əlindədir. Ermənistanın indiki rəhbərliyi Azərbaycanın Xocalı şəhərində soyqırım törədib. Özü də bunu Avropa Şurası Parlament Assambleyasının tribunasından açıq etiraf etdi. Amma bütün bunlardan sonra Ermənistana qarşı heç bir sanksiya tətbiq olunmur. Bilirsiniz, Avropa Şurasında çox böyük ədalətsizliklər baş verir. Cənab prezident də çox haqlı olaraq Avropa İttifaqı komitəsinin üzvləri ilə görüşdə bu məsələni açıq bildirdi. Bu cür əlbəttə ki, davam edə bilməz. Yanımızda işğalçı dövlətə sanksiya tətbiq edilmir, göz yumulur, amma bizə təzyiqlər edilir. Bu qədər ikili standart olarmı? Özlərinə haradasa sərf edən hansısa bir şey görəndə dərhal həll edirlər. Amma Azərbaycanın torpaqları 25 ildir işğal altındadır, məsələ həllini tapmır. Belə davam edə bilməz.
- Yəni artıq Avropa Şurasında qalmağa lüzum yoxdur?
- Bu məsələni ölkə prezidenti və parlament həll edir. Amma onu sizə konkret deyim ki, cənab prezidentin dediyi kimi, biz Avropa Şurasını tərk etsək, heç nə dəyişməyəcək. Yəni açıq deyək, bizim Avropa Şurasından gözləntilərimiz özünü doğrultmadı. Bundan başqa, Avropa Şurasından, onun Parlament Assambleyasından çox böyük narazılıqlar var. Bu qədər ərazimiz işğal olunub, bu qədər Ermənistan tərəfindən Azərbaycana qarşı terror aktları törədilib, ölkəmizdə qaçqın və köçkün problemləri var və sair... Bu qədər problemlərin qarşısında Ermənistana heç bir sanksiya tətbiq edilmir, bir söz deyilmir. Niyə? Nədən? Yəni bu təşkilat bizə nə verir? Nəyə lazımdır? Düzdür, bu təşkilatda Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tanınması ilə bağlı bir-iki sənəd qəbul olunub. Amma iş bununla bitmir axı. İş elə burada da dayanıb. BMT Təhlükəsizlik Şurası da 25 il əvvəl 4 qətnamə qəbul edib və kağız üzərində qalıb. Bu qətnamələri, sənədləri qəbul edirsənsə, icrası ilə də maraqlanmalısan ki, niyə icra olunmur.
- Avropa Şurası son vaxtlar bəzi qərarların (Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinin) icra olunmamasına görə Azərbaycanı ittiham edir. Konkret, REAL hərəkatının lideri İlqar Məmmədovun azad olunması üçün vaxt qoyulub.
- Onda mən onlardan soruşuram: necə olur ki, Avropa dövlətlərində Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinin on mindən artıq qərarı icra olunmur və buna susurlar? İndi bir İlqar Məmmədovla bağlı düşüblər Azərbaycanın üstünə. Xeyir ola? Mən İlqar Məmmədovu siyasi məhbus hesab etmirəm. O, konkret cinayət əməlinə görə konkret cəzasını alıb. Avropada kimlərsə xüsusi maraqlıdırlarsa ki, filankəslər buraxılmalıdır, bu, yanlış variantdır. Bizimlə göstərişlə, vaxt qoymaqla danışmaq olmaz. Biz Avropa Məhkəməsinin qərarlarını icra edirik, müəyyən etdikləri miqdarda hətta təzminat da ödəyirik. Avropa Məhkəməsinin digər ölkələrdə 10 000 qərarı yerinə yetirilməyib. Niyə buna susurlar, ancaq bizim üstümüzə düşüblər? Öz gözlərində tiri görmürlər, Azərbaycana gələndə hər şeyi mikroskopla axtarırlar. Azərbaycanla vaxt qoyub, diktə dili ilə danışmaq effektli siyasət deyil. Oturub danışmaq, müzakirə etmək lazımdır.
- Belə görünür ki, Azərbaycanın işğal olunmuş əraziləri, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı indən belə də ciddi addım gözlənilmir. Ermənistan prezidenti müharibə ritorikası ilə danışır, hədə-qorxu gəlir. Sizcə, Azərbaycan nə etməlidir?
- Azərbaycan istənilən anda öz torpaqlarını azad etmək üçün hərbi hərəkətə keçə bilər. Bu, BMT Nizamnaməsinə də, qanunvericiliyimizə də uyğundur. Biz bu işğala bu qədər dözə bilmərik.
- Bu, nə vaxt olacaq?
- Zamanı gələndə hər şeyi görəcəksiniz. O ki qaldı Ermənistan rəhbəri Sarkisyanın ritorikasına, o heç vaxt Azərbaycanı hədələyə bilməz. Çünki Sarkisyan çox qorxaq, eyni zamanda, çoxlu cinayətlər törətmiş bir adamdır. Sadəcə, onun danışığı elədir. O, Azərbaycanın gücünü də, qüdrətini də bilir. Serj Sarkisyan törətdiyi cinayətlərə görə tezliklə beynəlxalq hüquq qarşısında cavab verəcək. Görəcəksiniz. ATƏT-in Minsk Qrupunun fəaliyyətinə gəldikdə, münaqişənin həllində yeganə vasitəçi olmasına baxmayaraq, təəssüf ki, bu günə qədər qrupun fəaliyyəti effekt verməyib. Cənab prezident də bunu vurğulayıb. Gəlirlər, səfərlər edirlər və gedirlər. Heç bir şey yoxdur. Minsk qrupu özündə cəsarət tapıb, konkret sözünü deməlidir ki, Ermənistan işğalçı dövlətdir, Azərbaycan da işğala məruz qalıb. Yalandan hərəsi bir bəyanat verir. Deyirlər, Dağlıq Qarabağ problemi çox mürəkkəb problemdir, vaxt lazımdır və sair. Heç bir mürəkkəblik yoxdur burada. Dağlıq Qarabağ məsələsini mürəkkəbləşdirən elə Minsk qrupunun həmsədrləridir. Hərəni öz adı ilə çağırmaq lazımdır. İndi baxın, vaxtilə Dağlıq Qarabağda separatizmin qarşısı alınsaydı, bu gün Şimali İraqda Kürdüstan, İspaniyada Kataloniya məsələsi belə ortalığı qarışdırmazdı. Avropanın özündə ərazi bütövlükləri təhlükə altına düşüb separatizm ucbatından. Avropa indi vaxtilə düzgün aparmadığı siyasətin acı nəticələrini yaşayır. Öz başında çatlayır.
- Son vaxtlar Azərbaycanda dini radikalizm təhlükəsindən danışılır. Xüsusilə son Aşura mərasimində bu məsələ daha çox qabardıldı və körpə uşaqların mərasimlərə cəlb edilməsinin ciddi təhlükədən xəbər verildiyi bildirildi. Siz nə düşünürsünüz?
- Bəzən Azərbaycanda dini radikalizm mövzusu çox şişirdilir. Özü də mətbuat bunu şişirdir. Mən Azərbaycanda dini radikalizmdən doğan təhlükə görmürəm. Bu mövzu haradan gəlir, haradan qaynaqlanır, bunu niyə şişirdirlər, anlamıram. Bəli, Azərbaycandan Suriyaya döyüşməyə gedənlər var. Amma getmək hələ o demək deyil ki, Azərbaycanda konkret dini radikal mühit var. Mən bu fikirlə razılaşmıram. Bizim ötən il qanunvericilikdə də dəyişiklik oldu ki, başqa ölkəyə din adı altında döyüşməyə gedənlərə qarşı konkret tədbirlər görülsün. Yəni biz artıq hüquqi həll yollarını yaratmışıq. O ki qaldı Aşura günü ilə bağlı narahatlığa, Azərbaycan Konstitusiyasına zidd nə olacaqsa, qarşısı alınacaq. Amma mən Aşurada ciddi təhdid görmədim. Mən bu məsələyə yalnız bu qədər cavab verirəm.
- Gələn il Azərbaycanda prezident seçkiləri ilə əlaqədar gərgin il olacağı, müəyyən qüvvələrin hərəkətə keçəcəyi bərədə fikirlər səslənir. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?
- “Beşinci kolon” həmişə olub, indi də fəallaşacaq. Amma gələn il Azərbaycanda prezident seçkilərinin xüsusi gərgin şəraitdə keçəcəyini mən düşünmürəm. Bu barədə indidən hansısa təhlükədən, gərginlikdən danışmaq olmaz.
- Müxalifət son vaxtlar mitinqlərə start verib. Ümumiyyətlə, gələn il seçkilərdə təmsil etdiyiniz partiyaya - YAP-a rəqib ola biləcək müxalifət namizədi görürsünüzmü?
- Mən müxalifətin say artımında, fəallığında bir şey görmürəm. Amma mitinq keçirirlərsə, bu, Azərbaycanın demokratikliyindən xəbər verir ki, onlar da öz sözlərini deyirlər. Amma sizə konkret əminliklə deyim ki, müxalifətdən Azərbaycanda hakimiyyətə gələcək bir qüvvə görmürəm. Onlarda o güc yoxdur. İçlərində bununla bağlı hansısa bir uğur əldə edəcək kimsə yoxdur.
